ΤΑ ΛΕΡΙΑ ΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥ
Οι περισσότεροι κάτοικοι του χωριού μας, είναι πρόσφυγες. Άλλοι κατάγονται από τις χαμένες πατρίδες της Μικράς Ασίας και άλλοι από τον αλησμόνητο Εύξεινο Πόντο. Πάρα πολλές οικογένειες Πόντιων του Ανατολικού, κατάγονται από τα Λερία. Ένα ορεινό χωριό στην περιοχή της Αργυρούπολης κάπου στο κέντρο της μεγάλης γεωγραφικής περιοχής του Πόντου στη σημερινή Τουρκία. Θα προσπαθήσουμε να βρούμε τις ρίζες μας με την πολύτιμη βοήθεια του συχωριανού μας Παυλίδη Νικόλαου που εκτός από τις πληροφορίες που έχει συγκεντρώσει στο προσωπικό του αρχείο και μας δάνεισε, είχε την τύχη να επισκεφθεί προσωπικά τα μέρη στα οποία γεννήθηκαν οι προγονοί του.
Κατά την παράδοση το όνομα Λερί προέρχεται από την τούρκικη λέξη Ιλερί που σημαίνει εμπρός. Με την άλωση της Τραπεζούντας το 1461 για να αποφύγουν τους βασανισμούς και την αλλαξοπιστία, από τους Τούρκους, οι πρόγονοί μας, με την λέξη εμπρός κατέφυγαν στα ψηλά βουνά της περιοχής και δημιούργησαν τους μαχαλάδες με δέκα δεκαπέντε οικογένειες για κάθε μαχαλά που πήρε το όνομα από τον πρώτο έποικο.
Οι μαχαλάδες ήταν το 1913 εννιά (9):1. Μαστοράντων με την εκκλησία των Αγίων
Θεοδώρων.
2. Αντενάντων, με την εκκλησία του Αγίου Δημητρίου.
3. Λιβερτάντων με δύο εκκλησίες τα Εισόδια της Θεοτόκου και του Αγίου Γεωργίου (εξωκλήσι)
4. Κυριακάντων και εκκλησίες των Κωνστα-ντίνου Ελένης και Υπαπαντής του Χριστού.
5. Θεοχαράτων
6. Μουρουζάντων με εκκλησίες των Αγίων Θεοδώρων και των Απόστολων Πέτρου και Παύλου. 7. Φαρχανάντων και τις εκκλησίες του Αγίου
Χαράλαμπους και του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου.
8. Ποπαδάτων και την εκκλησία του Αγίου
Γεωργίου.
9. και Σιαπρανάντων
Υπήρχαν και οι ακατοίκητοι μαχαλάδες:
1. Ναλμπαντάδων
2. Τσιακοντζάτων με την εκκλησία Κοίμηση της
Θεοτόκου.
3. Αχραδενή με την εκκλησία Γενέθλιων της
Θεοτόκου.
Το 1913 υπήρχαν 120 οικογένειες και οι μόνιμοι κάτοικοι ήταν γύρω στους 620. Κατά καιρούς μετανάστευσαν πολλοί προς τον Καύκασο, την Κριμαία της Ρωσίας και την Άγκυρα.
Η κύριες ασχολίες των κατοίκων ήταν η γεωργία, η κτηνοτροφία και εργάτες μεταλλωρύχοι στα μεταλλεία της Αργυρούπολης. Κυρίως ήταν χαλαϊτσίδες (γανωτές),Ενώ πήγαιναν και μετανάστες στην Νότια Ρωσία. Στα Ποντιακά λεγόταν Λαρία ή Λερία.
Οι σημερινοί κάτοικοι ανήκουν στο δήμο Γιαγμούρ Λερέ (Μουδουρλίκι) και ονομάζεται ακόμη Λερί.
ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΑ ΛΕΡΙΑ ΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥ
Ο Παυλίδης Νικόλαος αφηγείται το ταξίδι του στα Λερία του Πόντου στον μαθητή Παυλίδη Χρήστο, για τις πλούσιες εμπειρίες που αποκόμισε από αυτό.
Μια μέρα ηλιόλουστη ξεκινήσαμε από την Τραπεζούντα για την Αργυρούπολη (Κιμισχανά). Τα δυο
λεωφορεία μας βγήκαν από την Τραπεζούντα με προορισμό τη Ματσούκα για μια απόσταση πενήντα χιλιομέτρων. Εκεί μας περιμένει ο Σαντάκ ο οδηγός ενός αυτοκινήτου. Το ταξίδι μας θα συνεχιζόταν με αυτόκίνητο γιατί η πρόσβαση στα ορεινά χωριά ήταν αδύνατη. Αυτός θα μας οδηγούσε στα Λερία, τα Σισία, και στο Βαρενού. Γνώριζε άψογα τα ποντιακά. Το αυτοκίνητο μας ανηφορίζει στριφογυρίζοντας αδιάκοπα στις εκατοντάδες στροφές που έχει ο στενός δρόμος. Σου έκοβαν την ανάσα. Κι όλο ανεβαίναμε. Στις απέναντι πλαγιές πυκνά δάση με έλατα απάλυναν την αγριάδα του τοπίου. Φθάσαμε και ξεπεράσαμε την Άρδασσα. Συνεχίσαμε προς την Αργυρούπολη. Το τοπίο ολοένα και αλλάζει. Γυμνό, με βαθιές χαράδρες, απόκρημνες πλαγιές και απότομες κοιλάδας. Τοπίο πραγματικά εφιαλτικό. Αφήσαμε τον κεντρικό δρόμο και στρίψαμε αριστερά. Ο δρόμος ήταν ένας μικρός χωματόδρομος. Μετά από πορεία αρκετής ώρας πλησιάζουμε πια στα Λερία. Να το πρώτο σπίτι.
Αριστερά υπάρχει μια ερειπωμένη εκκλησία δίχως παράθυρα και πόρτες είναι του Αγίου Γεωργίου του μαχαλά Ποπαδάντων. 
λεωφορεία μας βγήκαν από την Τραπεζούντα με προορισμό τη Ματσούκα για μια απόσταση πενήντα χιλιομέτρων. Εκεί μας περιμένει ο Σαντάκ ο οδηγός ενός αυτοκινήτου. Το ταξίδι μας θα συνεχιζόταν με αυτόκίνητο γιατί η πρόσβαση στα ορεινά χωριά ήταν αδύνατη. Αυτός θα μας οδηγούσε στα Λερία, τα Σισία, και στο Βαρενού. Γνώριζε άψογα τα ποντιακά. Το αυτοκίνητο μας ανηφορίζει στριφογυρίζοντας αδιάκοπα στις εκατοντάδες στροφές που έχει ο στενός δρόμος. Σου έκοβαν την ανάσα. Κι όλο ανεβαίναμε. Στις απέναντι πλαγιές πυκνά δάση με έλατα απάλυναν την αγριάδα του τοπίου. Φθάσαμε και ξεπεράσαμε την Άρδασσα. Συνεχίσαμε προς την Αργυρούπολη. Το τοπίο ολοένα και αλλάζει. Γυμνό, με βαθιές χαράδρες, απόκρημνες πλαγιές και απότομες κοιλάδας. Τοπίο πραγματικά εφιαλτικό. Αφήσαμε τον κεντρικό δρόμο και στρίψαμε αριστερά. Ο δρόμος ήταν ένας μικρός χωματόδρομος. Μετά από πορεία αρκετής ώρας πλησιάζουμε πια στα Λερία. Να το πρώτο σπίτι.
Προχωρήσαμε με τα πόδια και συναντάμε τον πρώτο Τούρκο. Ο οδηγός μας ως διερμηνέας τον ρωτά για την ονομασία της περιοχής και μας απαντάει ότι είναι τα Λερία. Εκείνη την στιγμή, ένα δάκρυ 
χαράς και μια ευχαριστία προς την Παναγιά που μ’ αξίωσε να επισκεφτώ την ιδιαίτερη πατρίδα των προγόνων μου. Παρ’ όλη την αγριάδα και την ερημιά, ο τόπος είναι πολύ όμορφος. Οι άνθρωποι ζουν μια φυσική ζωή θαρρείς πως τίποτα δεν έχει αλλάξει από τότε. Ο πολιτισμός δεν βρήκε τρόπο και τον δρόμο ν’ ανέβει ως εδώ. απόκρημνες πλαγιές τις κοιλάδας.
χαράς και μια ευχαριστία προς την Παναγιά που μ’ αξίωσε να επισκεφτώ την ιδιαίτερη πατρίδα των προγόνων μου. Παρ’ όλη την αγριάδα και την ερημιά, ο τόπος είναι πολύ όμορφος. Οι άνθρωποι ζουν μια φυσική ζωή θαρρείς πως τίποτα δεν έχει αλλάξει από τότε. Ο πολιτισμός δεν βρήκε τρόπο και τον δρόμο ν’ ανέβει ως εδώ. απόκρημνες πλαγιές τις κοιλάδας.
Οι ογδόντα κάτοικοι των είκοσι οικογενειών που ζουν σήμερα στην περιοχή των Λερίων είναι όλοι Τούρκοι. Παρ’ όλη τη σκληρή ζωή τους στα απόμακρα αυτά μέρη διατηρούν μια καλοκάγαθη ψυχή και μια καλοσύνη. Ένας Τούρκος μας προσκάλεσε να πάμε στο σπίτι του να μας γνωρίσει την γυναίκα του και τους γονείς του. Πως μπορούσαμε να το αρνηθούμε. Πίνοντας το κουβεντιάσαμε ποντιακά. Μετά μας λέει ότι κάτι δικό μας υπάρχει εδώ ελληνικό. Την στιγμή εκείνη σαν να με χτύπησε ηλεκτρικό ρεύμα. Βρίσκομαι μπροστά σε μια πόρτα που έχει μια λάμα δυο εκατοστών και μήκος ογδόντα εκατοστών γράφοντας Αλέξανδρος Χαράλαμπος Αλεξανδρίδης. Ήταν το σπίτι του πατέρα ή παππού του Ιωάννη Αλεξανδρίδη του χωριανού μας.
Την στιγμή εκείνη αισθάνθηκα τα πνευμόνια μου να αναπνέουν ελεύθερα, η ψυχή μου να τρέχει στους μαχαλάδες που είναι σκόρπιοι στις πλαγιές, έπειτα από μερικά λεπτά της ώρας μας οδήγησε στο μαχαλά Φαρχανάντων γενέτειρα των προγόνων μου. Βρίσκουμε την εκκλησία όπου έμειναν μόνο οι πέτρες από τα θεμέλια της. Με τις φωτογραφίες των προγόνων μου, κάνοντας ένα τρισάγιο (δίχως παπά). Πήραμε χώμα και νερό ως ενθύμιο στην Ελλάδα. Ευχαριστήσαμε τους καλούς ανθρώπους για την φιλοξενία και με την απλότητα που μας δέχθηκαν. Σηκωθήκαμε να φύγουμε. Κοιτάξαμε για τελευταία φορά τη περήφανη περιοχή, γενέτειρα των προγόνων μου.
Φθάσαμε στο ξενοδοχείο με αίσθημα χαράς για την εκπλήρωση του τάματος στην γενέτειρα γη των προγόνων μου.
ΜΑΘΗΤΕΣ: ΣΙΔ. ΜΑΡΙΑ
ΓΡ. ΠΕΛΟΠΙΔΑΣ
Π. ΘΟΔΩΡΗΣ
Π. ΧΡΗΣΤΟΣ
ΚΟΛΝΤΕΡΕ
Το Κολντερέ δημιουργήθηκε από πρόσφυγες Πελοποννήσιους, από την περιοχή της Μάνης οι οποίοι έφυγαν από εκεί μετά την αποτυχημένη επανάσταση των Ελλήνων εναντίων των Τούρκων το 1770. Τα Ορλωφικά όπως είναι γνωστά στην ιστορία. Οι πρώτες οικογένειες έφυγαν το 1789 και μάλιστα παρενέβη τότε και ο Κοραής, που ζούσε στο Παρίσι, στον επίσκοπο της Σμύρνης για να μεσολαβήσει ώστε να βρει κάποιον που θα συμπαθεί τους Έλληνες για να τους πάρει ως κολίγους (εργάτες στα χωράφια). Πράγμα που έγινε. Μετά από την εγκατάσταση των πρώτων κατοίκων στην περιοχή του Κολντερέ ακολούθησαν και άλλες Ελληνικές οικογένειες από τα νησιά του Αιγαίου και την Κρήτη. Στο τέλος του 19ου αιώνα το Κολντερέ είχε 2.000 κατοίκους πληθυσμό.
Έτσι το Κολντερέ ήταν ένα μεγάλο Ελληνικό χωριό της Μικράς Ασίας μέχρι που ήρθαν τα δραματικά γεγονότα του 1922 με την καταστροφή της Σμύρνης και όλης της Μικράς Ασίας. Τότε οι κάτοικοι του Κολντερέ στα εννιάμερα της Παναγίας πήραν το δρόμο της προσφυγιάς. Δεν έφυγαν όμως όλοι μαζί για ένα μέρος της Ελλάδας, αλλά επέλεξαν να κατευθυνθούν προς τα μέρη καταγωγής τους. Διάλεξαν προορισμούς όπως η Κρήτη, η Στερεά Ελλάδα, η Θήβα, ο Βόλος, η Μακεδονία, η Λέσβος και τα νησιά του Αιγαίου. Όσοι επέλεξαν τη Δυτική Μακεδονία, ήρθαν στο χωριό μας, στο Ίνελι όπως ήταν το τούρκικο του όνομα. Οι παροχές προς τους πρόσφυγες του χωριού μας από το Ελληνικό κράτος ήταν ένας γεωργικός κλήρος (χωράφι), ένα τούρκικο σπίτι και μισό κάρο.
Η κύρια ασχολία των κατοίκων ήταν κυρίως οι αγροτικές εργασίες. Το έδαφος ήταν πολύ έφορο. και καλλιεργούσαν καπνό και σταφίδα Ο καπνός που καλλιεργούσαν ήταν εξαιρετικής ποιότητας. Τον πουλούσαν στους καπνέμπορους της Μαγνησίας και της Σμύρνης και από εκεί στο εξωτερικό. Αν και είχαν ξεκινήσει ως κολίγοι, μετά από χρόνια επαναστάτησαν εναντία στον τούρκο χωροδεσπότη (γαιοκτήμονα) και έγιναν ιδιοκτήτες μεγάλων εκτάσεων γης. Η γλώσσα που μιλούσαν ήταν η Ελληνική με ιδιωματισμούς που συναντάμε στην Πελοπόννησο, λόγο της Μανιάτικης καταγωγής τους. Αξιοσημείωτο είναι ότι τα μοιρολό-για που έλεγαν οι κάτοικοι του Κολντερέ ήταν ακριβώς τα ίδια με αυτά που έλεγαν στην Μάνη.
Τα ήθη και έθιμα του Κολντερέ ήταν ένας συνδυασμός από έθιμα της Πελοποννήσου και των νησιών του Αιγαίου και της Κρήτης.
==============================
ΚΟΛΝΤΕΡΕ
Το Κολντερέ βρίσκεται Α της Μαγνησίας και ΒΑ της Σμύρνης στους πρόποδες του όρους Σίπυλος, εκεί όπου κατά την μυθολογία η Νιόβη μεταμορφώθηκε σε βράχος για να θρηνεί νύχτα μέρα τα παιδιά της, που τα είχαν σκοτώσει ο Απόλλωνας και η Άρτεμη.
Το Κολντερέ δημιουργήθηκε από πρόσφυγες Πελοποννήσιους, από την περιοχή της Μάνης οι οποίοι έφυγαν από εκεί μετά την αποτυχημένη επανάσταση των Ελλήνων εναντίων των Τούρκων το 1770. Τα Ορλωφικά όπως είναι γνωστά στην ιστορία. Οι πρώτες οικογένειες έφυγαν το 1789 και μάλιστα παρενέβη τότε και ο Κοραής, που ζούσε στο Παρίσι, στον επίσκοπο της Σμύρνης για να μεσολαβήσει ώστε να βρει κάποιον που θα συμπαθεί τους Έλληνες για να τους πάρει ως κολίγους (εργάτες στα χωράφια). Πράγμα που έγινε. Μετά από την εγκατάσταση των πρώτων κατοίκων στην περιοχή του Κολντερέ ακολούθησαν και άλλες Ελληνικές οικογένειες από τα νησιά του Αιγαίου και την Κρήτη. Στο τέλος του 19ου αιώνα το Κολντερέ είχε 2.000 κατοίκους πληθυσμό. 
Έτσι το Κολντερέ ήταν ένα μεγάλο Ελληνικό χωριό της Μικράς Ασίας μέχρι που ήρθαν τα δραματικά γεγονότα του 1922 με την καταστροφή της Σμύρνης και όλης της Μικράς Ασίας. Τότε οι κάτοικοι του Κολντερέ στα εννιάμερα της Παναγίας πήραν το δρόμο της προσφυγιάς. Δεν έφυγαν όμως όλοι μαζί για ένα μέρος της Ελλάδας, αλλά επέλεξαν να κατευθυνθούν προς τα μέρη καταγωγής τους. Διάλεξαν προορισμούς όπως η Κρήτη, η Στερεά Ελλάδα, η Θήβα, ο Βόλος, η Μακεδονία, η Λέσβος και τα νησιά του Αιγαίου. Όσοι επέλεξαν τη Δυτική Μακεδονία, ήρθαν στο χωριό μας, στο Ίνελι όπως ήταν το τούρκικο του όνομα. Οι παροχές προς τους πρόσφυγες του χωριού μας από το Ελληνικό κράτος ήταν ένας γεωργικός κλήρος (χωράφι), ένα τούρκικο σπίτι και μισό κάρο.
Επί δύο χρόνια συνυπήρχαν με τους Τούρκους οι οποίοι αποχώρισαν από το Ανατολικό το 1924.
Το Κολντερέ είχε ένα δικό του σύστημα αυτοδιοίκησης. Τη δημογεροντία που την αποτελούσαν πέντε άτομα δημοκρατικά εκλεγέντα. Με την πάροδο του χρόνου έγινε ένα πάρα πολύ εύπορο χωριό. Έτσι πλήρωνε με τις εισφορές των κατοίκων μεγάλη αμοιβή σε δασκάλους και είχε δυο σχολεία. Υπολογίζετε ότι υπήρχαν τότε γύρω στους 200 μαθητές. Με εισφορές των κατοίκων και προσωπική εργασία χτίστηκε και η εκκλησία του χωριού, αφιερωμένη στην Παναγία.
Η κύρια ασχολία των κατοίκων ήταν κυρίως οι αγροτικές εργασίες. Το έδαφος ήταν πολύ έφορο. και καλλιεργούσαν καπνό και σταφίδα Ο καπνός που καλλιεργούσαν ήταν εξαιρετικής ποιότητας. Τον πουλούσαν στους καπνέμπορους της Μαγνησίας και της Σμύρνης και από εκεί στο εξωτερικό. Αν και είχαν ξεκινήσει ως κολίγοι, μετά από χρόνια επαναστάτησαν εναντία στον τούρκο χωροδεσπότη (γαιοκτήμονα) και έγιναν ιδιοκτήτες μεγάλων εκτάσεων γης. Η γλώσσα που μιλούσαν ήταν η Ελληνική με ιδιωματισμούς που συναντάμε στην Πελοπόννησο, λόγο της Μανιάτικης καταγωγής τους. Αξιοσημείωτο είναι ότι τα μοιρολό-για που έλεγαν οι κάτοικοι του Κολντερέ ήταν ακριβώς τα ίδια με αυτά που έλεγαν στην Μάνη.
Τα ήθη και έθιμα του Κολντερέ ήταν ένας συνδυασμός από έθιμα της Πελοποννήσου και των νησιών του Αιγαίου και της Κρήτης.
Σήμερα μετά από 84 χρόνια δεν υπάρχει τίποτε, εκτός από κάτι χαλάσματα και μισογκρεμισμένα σπίτια που να φανερώνουν την ελληνικότητα της περιοχής και την έντονη πολιτιστική δραστηριότητα των προγόνων μας. Είναι ένας δήμος με 5.000 κατοίκους χωρίς το παραμικρό ίχνος ελληνικού στοιχείου.
Θέλουμε να ευχαριστήσουμε θερμά τον κ. Λιακάκο Δημήτριο για τη συνέντευξη και τις πολύτιμες πληροφορίες που μας έδωσε από το προσωπικό του αρχείο για το Κολντερέ.
ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ-ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΙ ΤΗΣ ΤΑΞΗΣ
Ευχαριστούμε πολύ τις, Παυλίδου Δήμητρα, Παπαδημητρίου Σταυρούλα και Κουσουντίδου Παναγιώτα για τις πληροφορίες και το υλικό που μας έδωσαν.
==============================
ΚΟΥΒΟΥΚΛΙΑ
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ
Δυτικά από την Προύσα και σε απόσταση 20 χλμ βρίσκονται τα Κουβούκλια. Τα Κουβούκλια ήταν καθαρά Ελληνικό χωριό με 600 οικογένειες που μιλούσαν την Ελληνική γλώσσα με πολλούς ιδιωματισμούς.
Τα παλιά χρόνια (1 μ.χ.αι.) πολλά Ελληνικά χωριά για να αποφύγουν τις Τουρκικές εισβολές και επιδρομές αποφάσισαν να ενωθούν και να σχηματίσουν ένα ελληνικό χωριό. Διάλεξαν λοιπόν το χώρο όπου είναι χτισμένα τα σημερινά Κουβούκλια πάνω στο λόφο Λαγαούδες. Στο νέο χωριό έδωσαν το όνομα Κουβούκλια
Η εκκλησία του χωριού ήταν αφιερωμένη στον Άγιο Γεώργιο και ήταν χτισμένη στο πάνω μέρος δίπλα στο ερειπωμένο φρούριο και ίσως κτίσθηκε το 1860. Όταν έπεσε η Πόλη και οι Τούρκοι κατέλαβαν όλα τα ελληνικά χωριά και πόλεις, μπήκαν και στα Κουβούκλια. Αυτό φαινόταν από το ερειπωμένο τέμενος που σωζόταν μέχρι το 1905 το οποίο αργότερα είχε γίνει φούρνος της εκκλησίας. Επί Σουλτάνου Οσμάν του Α' τα Κουβούκλια είχαν επιδοθεί στον Χαρατζόγλου για τις υπηρεσίες του.
ΚΑΤΑΓΩΓΗ
Σύμφωνα με την παράδοση, ένας μεγάλος σεισμός κατέστρεψε τα Κουβούκλια της Μάνης και οι Κουβουκλιώτες εγκατέλειψαν το χωριό τους και εγκαταστάθηκαν στην Κυνουρία. Από την Κυνουρία ήρθαν στη Μ. Ασία τέλη του 16ου αί. (1550-1570) και ξανάδωσαν το όνομα του χωριού τους Koυβoύκλια. Εδώ θα πρέπει ν' αναφερθούν και οι απόψεις παλαιοτέρων ότι οι Κουβουκλιώτες έχουν κρητική καταγωγή.
ΞΕΡΙΖΩΜΟΣ
Ο κ. Χ. Αγερίδης αφηγείται στο βιβλίο του:
«Άφησαν τους Κουβουκλιώτες στην αποβάθρα των Μουδανιών. Πλήθος μέγα Χριστιανών Ελλήνων
που προσπαθεί να σωθεί. Διαγκωνίζεται, ποιος θα μπορέσει να σκαρφαλώσει στην σκάλα του πλοίου, που ο καθένας, εκτός από τον εαυτό του, προσπαθεί να ανεβάσει στο πλοίο, όσα μπορεί περισσότερα από τα υπάρχοντά του.
Το πλοίο μας ξεφόρτωσε στο Ραιδεστό. Πρέπει το γρηγορότερο οι πρόσφυγες να περάσουν την Ανατολική Θράκη, περνώντας τη μεγάλη γέφυρα του Έβρου να βρεθούν στην δυτική Θράκη, στην Ελλάδα!
Με κάρα, που τα σέρνουν βόδια και βουβάλια, μεταφέρουν τα λίγα από τα διασωθέντα υπάρχοντά τους, τους γέροντες, τους άρρωστους και τα μικρά παιδιά. Σκληρή πορεία, κάτω από τον καυτό Αυγουστιάτικο ήλιο! Περνούν τον Έβρο! Τώρα μπορούν να ανασάνουν, νιώθοντας ασφαλείς. Διδυμότειχο, Κομοτηνή, Σουφλί, Αλεξανδρούπολη, λίγοι εξαντλημένοι μένουν στην περιοχή της Κομοτηνής οι άλλοι προχωρούν προς τη δύση. Στη Ξάνθη, κοντά
στον ποταμό Νέστο, στο χωριό Γκιόνουκλη μένουμε το χειμώνα 1922-23. Από το Γκιόνουκλη βρεθήκαμε μέσα στα φορτηγά βαγόνια του τρένου. Μερικές οικογένειες κατέβηκαν στην Έδεσσα και πήγαν στους Τσάκωνες της Αριδαίας. Είχε, λέει, μουριές, έπιαναν κουκούλια. Μόνο δυο τρεις έμειναν στην Έδεσσα, οι υπόλοιπες έφθασαν στο τέρμα της γραμμής, για να σκορπιστούν στην περιφέρεια
Φλώρινας, Τροπαιούχο, Λακκιά και στα χωριά της Πτολεμαΐδας, Γαλάτεια, Δροσερό και στο Ανατολικό (το χωριό μας), λίγες στην περιοχή της Κοζάνης κι άλλες οικογένειες σκορπίστηκαν μέχρι την Πελοπόννησο στις αρχαϊκές μας ρίζες!
Δυτικά από την Προύσα και σε απόσταση 20 χλμ βρίσκονται τα Κουβούκλια. Τα Κουβούκλια ήταν καθαρά Ελληνικό χωριό με 600 οικογένειες που μιλούσαν την Ελληνική γλώσσα με πολλούς ιδιωματισμούς.
Τα παλιά χρόνια (1 μ.χ.αι.) πολλά Ελληνικά χωριά για να αποφύγουν τις Τουρκικές εισβολές και επιδρομές αποφάσισαν να ενωθούν και να σχηματίσουν ένα ελληνικό χωριό. Διάλεξαν λοιπόν το χώρο όπου είναι χτισμένα τα σημερινά Κουβούκλια πάνω στο λόφο Λαγαούδες. Στο νέο χωριό έδωσαν το όνομα Κουβούκλια Η εκκλησία του χωριού ήταν αφιερωμένη στον Άγιο Γεώργιο και ήταν χτισμένη στο πάνω μέρος δίπλα στο ερειπωμένο φρούριο και ίσως κτίσθηκε το 1860. Όταν έπεσε η Πόλη και οι Τούρκοι κατέλαβαν όλα τα ελληνικά χωριά και πόλεις, μπήκαν και στα Κουβούκλια. Αυτό φαινόταν από το ερειπωμένο τέμενος που σωζόταν μέχρι το 1905 το οποίο αργότερα είχε γίνει φούρνος της εκκλησίας. Επί Σουλτάνου Οσμάν του Α' τα Κουβούκλια είχαν επιδοθεί στον Χαρατζόγλου για τις υπηρεσίες του.
ΚΑΤΑΓΩΓΗ
Σύμφωνα με την παράδοση, ένας μεγάλος σεισμός κατέστρεψε τα Κουβούκλια της Μάνης και οι Κουβουκλιώτες εγκατέλειψαν το χωριό τους και εγκαταστάθηκαν στην Κυνουρία. Από την Κυνουρία ήρθαν στη Μ. Ασία τέλη του 16ου αί. (1550-1570) και ξανάδωσαν το όνομα του χωριού τους Koυβoύκλια. Εδώ θα πρέπει ν' αναφερθούν και οι απόψεις παλαιοτέρων ότι οι Κουβουκλιώτες έχουν κρητική καταγωγή.
ΞΕΡΙΖΩΜΟΣ
Ο κ. Χ. Αγερίδης αφηγείται στο βιβλίο του:
«Άφησαν τους Κουβουκλιώτες στην αποβάθρα των Μουδανιών. Πλήθος μέγα Χριστιανών Ελλήνων
που προσπαθεί να σωθεί. Διαγκωνίζεται, ποιος θα μπορέσει να σκαρφαλώσει στην σκάλα του πλοίου, που ο καθένας, εκτός από τον εαυτό του, προσπαθεί να ανεβάσει στο πλοίο, όσα μπορεί περισσότερα από τα υπάρχοντά του.Το πλοίο μας ξεφόρτωσε στο Ραιδεστό. Πρέπει το γρηγορότερο οι πρόσφυγες να περάσουν την Ανατολική Θράκη, περνώντας τη μεγάλη γέφυρα του Έβρου να βρεθούν στην δυτική Θράκη, στην Ελλάδα!
Με κάρα, που τα σέρνουν βόδια και βουβάλια, μεταφέρουν τα λίγα από τα διασωθέντα υπάρχοντά τους, τους γέροντες, τους άρρωστους και τα μικρά παιδιά. Σκληρή πορεία, κάτω από τον καυτό Αυγουστιάτικο ήλιο! Περνούν τον Έβρο! Τώρα μπορούν να ανασάνουν, νιώθοντας ασφαλείς. Διδυμότειχο, Κομοτηνή, Σουφλί, Αλεξανδρούπολη, λίγοι εξαντλημένοι μένουν στην περιοχή της Κομοτηνής οι άλλοι προχωρούν προς τη δύση. Στη Ξάνθη, κοντά
στον ποταμό Νέστο, στο χωριό Γκιόνουκλη μένουμε το χειμώνα 1922-23. Από το Γκιόνουκλη βρεθήκαμε μέσα στα φορτηγά βαγόνια του τρένου. Μερικές οικογένειες κατέβηκαν στην Έδεσσα και πήγαν στους Τσάκωνες της Αριδαίας. Είχε, λέει, μουριές, έπιαναν κουκούλια. Μόνο δυο τρεις έμειναν στην Έδεσσα, οι υπόλοιπες έφθασαν στο τέρμα της γραμμής, για να σκορπιστούν στην περιφέρεια
Φλώρινας, Τροπαιούχο, Λακκιά και στα χωριά της Πτολεμαΐδας, Γαλάτεια, Δροσερό και στο Ανατολικό (το χωριό μας), λίγες στην περιοχή της Κοζάνης κι άλλες οικογένειες σκορπίστηκαν μέχρι την Πελοπόννησο στις αρχαϊκές μας ρίζες!Ευχαριστούμε πολύ τις, Παυλίδου Δήμητρα, Παπαδημητρίου Σταυρούλα και Κουσουντίδου Παναγιώτα για τις πληροφορίες και το υλικό που μας έδωσαν.
ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ-ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΙ ΤΗΣ ΤΑΞΗΣ
ΣΑΜΨΟΥΝΤΑ 1919-1921
Ο Αιμίλιος Χ’ Γεωργίου δημιούργησε μαζί με τον Στέλιο Κοσμίδη (Ιστίλ Αγά) τις πρώτες ανταρτικές ομάδες στην περιοχή της Σαμψούντας το 1919-1921. Τα ανταρτικά σώματα του Πόντου ήταν μία από τις μορφές αντίστασης του Ποντιακού Ελληνισμού κατά των Τούρκων του Κεμάλ.
Σ’ αυτή τη μικρή ιστορία δεν θα πούμε ούτε για τους αγώνες του Αιμίλιου, ούτε για μάχες πάνω στα βουνά που λίγο πολύ όλοι τις έχουμε ακούσει. Αλλά θα αναφέρουμε μια ιστορία που έμελλε να στιγματίσει την μετέπειτα ζωή του.
Με την αρχή των εχθροπραξιών των Τούρκων κατά των Ελλήνων, πολλοί Έλληνες άρχισαν να εγκαταλείπουν τα χωριά τους και τις εστίες τους και να φεύγουν προς τα σκληροτράχηλα βουνά του Πόντου. Είχε γίνει πλέον γνωστό σε όλους το σχέδιο των Νεότουρκων.
Έτσι και ο Αιμίλιος σαν οπλαρχηγός που ήταν, έπεισε στους συγχωριανούς του να ξεσηκωθούν και αυτόί, για να γλιτώσουν από τη σφαγή και τους βιασμούς των Τούρκων.
«Να καταφύγουμε προσωρινά στα βουνά. Να μην πάμε προς το λιμάνι της Σαμψούντας και να πάρουμε τα πλοία, γιατί ήταν γεμάτο Τούρκους και πάρα πολύ επικίνδυνο. Θα μας σκοτώσουν όλους. Καλύτερα ήταν να καταφύγουμε στα βουνά και από εκεί να φύγουμε από άλλο λιμάνι στην Ελλάδα», τους έλεγε.
Αυτό ήταν το σχέδιο του, για να σώσει τους συχωριανούς του. Τα βουνά τα ήξερε καλά και είχαν τρόφιμα για αρκετές μέρες. Από τα ορεινά μονοπάτια δεν θα τους έπαιρναν είδηση οι Τσέτες, αυτό είχε πάντα στο νου του.
Και ενώ όλοι οι συγχωριανοί του είχαν συμφωνήσει ότι θα ακολουθήσουν αυτό το σχέδιο, τότε επενέβη ένας συγχωριανός τους και τους πείθει να μην ακολουθήσουν αυτό το ριψοκίνδυνο σχέδιο και ότι θα ήταν φρονιμότερο να πάνε όλοι μαζί με ασφάλεια στη Σαμψούντα. Για να τους πείσει μάλιστα έθεσε το επιχείρημα, ότι αυτός ήταν ένας μορφωμένος και αποδεκτός από την τοπική κοινωνία, ενώ ο Αιμίλιος ήταν απλά ένας αμόρφωτος αντάρτης των βουνών. «Μην ακούτε τον Αιμίλιο τον αμόρφωτο, δεν ξέρει τίποτα αυτός, τι πάει να πει ότι είναι καπετάνιος του ανταρτικού σώματος; Εδώ σας μιλάει ένας μορφωμένος, που έχει πολλές γνωριμίες», έλεγε σε όλους τους συχωριανούς του. Κατάφερε να τους πείσει.
Άδικα ο Αιμίλιος τους φώναζε και τους παρακαλούσε να τον ακολουθήσουν. Κανείς δεν μπορούσε να καταλάβει τον μέγα κίνδυνο που τους παραμόνευε και πως δεν ήταν αυτό το σωστό σχέδιο σωτηρίας. Από όλους τους συγχωριανούς του, τον ακολούθησε μόνο ένας φίλος του. Έτσι οι δύο φίλοι πήραν το δρόμο για το βουνό χαιρετώντας τους χωριανούς τους, αφού προσπάθησε να τους μεταπείσει μέχρι την έσχατη ώρα. Άδικα όμως.
Ίσως θα έπρεπε να επιμένει περισσότερο…
Έτσι οι δυο φίλοι ακολούθησαν διαφορετική διαδρομή. Η ιστορία θα έγραφε πλέον ποιος είχε δίκιο. Μετά από εξαντλητικό ποδαρόδρομο πάνω στα ορεινά μονοπάτια έφτασαν έξω από το χωριό Καρμούτ, στα περίχωρα της Τραπεζούντας. Το βράδυ κουρασμένοι, αποφάσισαν να κοιμηθούν σε μια χαράδρα. Δεν πρόφτασαν να κοιμηθούν, όταν παραδίπλα άκουσαν ομιλίες και σιγοτραγουδίσματα. Αφού αφουγκράστηκαν για λίγο, κατάλαβαν ότι πρόκειται για πατριώτες. Μιλούσαν και τραγουδούσαν ποντιακά.
Ήταν τα αδέρφια Σπύρος, Γιωρίκας και Κώστας Σπυρίδης που γυρνούσαν από τις δουλειές τους στο χωριό. Όταν τους είδαν τα αδέρφια έτσι οπλισμένους με τα άρματα και τα φυσεκλίκια, τρόμαξαν. Δεν ήξεραν τι συμβαίνει. Ο Σπύρος τους πρότεινε να κρύψουν τα όπλα στο δάσος για ώρες ανάγκης, ώστε να μην καταλάβαιναν τίποτα οι Τούρκοι.. Στο χωριό τους δεν είχαν προβλήματα ακόμη, με τους Τούρκους. Έτσι αυτοί τους πήρανε μαζί τους μέσα στο χωριό και τους κρύψανε στα σπίτια τους. Στο Καρμούτ τα πράγματα ήταν ακόμα ήσυχα.
Κατά την διάρκεια της παραμονής του ο Αιμίλιος στο χωριό, δεν έπαψε να προσπαθεί να μάθει νέα για την τύχη των συγχωριανών του.
Ανήσυχο πνεύμα όπως ήταν ρωτούσε τον κάθε ξένο που έβρισκε μπροστά. Είχε κακό προαίσθημα, που τους άφησε να παν στη Σαμψούντα, στο στόμα του λύκου. Έτσι μια μαύρη μέρα έμαθε ότι όλοι οι συγχωριανοί του σκοτώθηκαν και οι γυναίκες αφού βασανίστηκαν και βιάστηκαν, θανατώθηκαν. Μια μέρα που θα μείνει βαθιά μες το μυαλό του σαν τον χειρότερο εφιάλτη που μπορεί να γνωρίσει ένας άνθρωπος. Κλαίγοντας έλεγε και ξανάλεγε, πως έπρεπε να προσπαθήσει με όλες του τις δυνάμεις να μεταπείσει τους συγχωριανούς του. «Γιατί να μην ακούσετε τον Αιμίλιο γιατί !!» έλεγε κι ξανάλεγε κάθε λεπτό, κάθε ώρα, κάθε μέρα. Τα πράγματα στο Καρμούτ ήταν ακόμα ήσυχα, όχι για πολύ όμως. Ο φίλος του Αιμίλιου αποφάσισε να μείνει στο Κορμούτ και να παντρευτεί. «Ο χρόνος γιατρεύει τα πάντα» έλεγε. Τα πράγματα άρχισαν να αγριεύουν παντού. Οι εξελίξεις έτρεχαν πολύ γρήγορα. Αποφάσισαν να φύγουν για την Ελλάδα. Δεν είχαν άλλη επιλογή. Πριν φύγουν όμως αποφάσισαν οι δυο φίλοι, να παντρευτούν και μετά να φύγουν. Ο Στέλιος Κοσμίδης παντρεύεται και ακολουθεί το παράδειγμα του και ο Αιμίλιος, που παντρεύεται με τη Χαρίκλεια Ευθιμιάδου .
Για ένα χρονικό διάστημα μένουν στο Καρμούτ. Περιμένοντας μάταια βέβαια μήπως και καλυτερεύσουν τα πράγματα. Αντ’ αυτού προκύπτει ανταλλαγή πληθυσμών. Έτσι αναγκάζονται να φύγουν και αυτοί για την Ελλάδα. Στην Ελλάδα για πρώτη φορά μετά από πολλές ταλαιπωρίες εγκαταστάθηκαν στην Καβάλα. Εκεί ο Αιμίλιος δούλεψε σαν επιστάτης στα καπνο-μάγαζα της περιοχής. Παντρεμένος με την Χαρίκλεια κάνουν το πρώτο τους παιδί, την Στέλλα. Μετά άρχισαν να αναζητούν τους συγγενείς τους. Στο Ανατολικό (Ίνελι) Πτολεμαΐδας βρήκαν το σόι της Χαρίκλειας. Ο Αιμίλιος έψαξε κι αυτός για συγγενείς. Για φίλους. Για συγχωριανούς. Δεν βρήκε κανένα….
Επισκέπτονται το Ανατολικό για να δουν τους συγγενείς τους και αποφασίζουν να εγκατασταθούν εκεί. «Το αίμα τραβάει». Παίρνουν αγροτικό κλήρο και κάνουν άλλα 5 παιδιά.
Ο Αιμίλιος πέθανε σε ηλικία 81 ετών στο Ανατολικό, εξιστορώντας σε μας τους νεότερους τις παλιές ιστορίες για την πατρίδα.
Αύτη η ιστορία είχε στιγματίσει την μετέπειτα ζωή του. Ατέλειωτα γιατί πλημμύριζαν την ψυχή του. Μήπως δεν επέμενα πολύ; Δεν προσπάθησα πολύ; Ήμουν αγράμματος τελικά; Τι έφταιξε; Ο καημός του Αιμίλιου μεγάλος. Ο βάρος της συνείδησης τεράστιο, οι εφιάλτες πολλοί. Δεν μιλούσε πολύ γι’ αυτό και όταν μιλούσε, έκλεγε μερόνυχτα.
Για τον ήρωα αντάρτη του Πόντου θα έρθει κάποτε η μεταθανάτια ηθική αμοιβή από την Ελληνική πολιτεία και το Ελληνικό κράτος.
Ας είναι ελαφρύ το Ελληνικό χώμα της πατρίδας που τον σκεπάζει.
Την ιστορία αυτή, την εμπιστεύτηκε ο γιος του Αιμίλιου, Γεώργιος Αιμ. Χ’ Γεωργίου στο Νίκο Ζυρπιάδη & την Αντωνία Ι. Κανατά.
Αυτοί με την σειρά τους σε εμάς και την μικρή μας εφημερίδα με όλη τους την καρδιά.
Τους ευχαριστούμε πολύ
==============================
Η Αγία Σοφία Τραπεζούντας, ήταν ο ναός πρότυπο πάνω στα σχέδια του οποίου, οι πρώτοι πρόσφυγες του χωρίου μας χρησιμοποίησαν για να χτίσουν τον ιερό ναό της Ύψωσης του Τιμίου Σταυρού
Η Αγία Σοφία Τραπεζούντας, ναός με εξέχουσα θέση τόσο ανάμεσα στα μνημεία του Πόντου, όσο και ανάμεσα στα βυζαντινά μνημεία ευρύτερα, οφείλει τη σημασία της στη σύνδεσή της με ποικίλες ιστορικές και αρχαιολογικές παραμέτρους. Πρώτα απ' όλα αποτελεί ένα μνημείο σαφώς συνυφασμένο, ήδη από την ίδρυσή του, με την τοπική αυτοκρατορική δυναστεία των Μεγάλων Κομνηνών.
Ταυτόχρονα, ο τρόπος με τον οποίο συνδυά-ζονται τα επιμέρους στοιχεία της αρχιτεκτονικής διαμόρφωσης, της ζωγραφικής, της ψηφιδωτής και της γλυπτής διακόσμησής του θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ασυνήθιστος και ίσως μοναδικός. Αυτή η μοναδικότητα έγκειται κυρίως στη συνύπαρξη ετερόκλητων επιδράσεων, οι οποίες παραπέμπουν άλλοτε στη Δύση (σε σχέση με τη συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή) και άλλοτε στην Ανατολή.
Χτισμένος έξω από τα τείχη της Τραπεζούντας, αλλά σε κοντινή τους απόσταση, ο ναός της Αγίας Σοφίας, σύνθετος σταυροειδής εγγεγραμμένος με τρούλο, νάρθηκα και τρία εντυπωσιακά πρόπυλα, αποτελεί το κέντρο ενός ευρύτερου οχυρωμένου οικοδομικού συγκροτήματος.
Πλαισιώνεται από έναν πύργο με παρεκκλήσι, καθώς και από κατάλοιπα μιας μικρότερης εκκλησίας, αλλά και άλλων κτισμάτων, κατά πάσα πιθανότητα μοναστηριακών.
ΓΡ. ΘΟΔΩΡΗΣ: Μαθητής της Στ’ τάξης
==============================
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟΝ 1924-25
==============================
ΑΙΜΙΛΙΟΣ ΚΑΔΙΟΓΛΟΥ - Χ’ ΓΕΩΡΓΙΟΥ
ΣΑΜΨΟΥΝΤΑ 1919-1921
Ο Αιμίλιος Χ’ Γεωργίου δημιούργησε μαζί με τον Στέλιο Κοσμίδη (Ιστίλ Αγά) τις πρώτες ανταρτικές ομάδες στην περιοχή της Σαμψούντας το 1919-1921. Τα ανταρτικά σώματα του Πόντου ήταν μία από τις μορφές αντίστασης του Ποντιακού Ελληνισμού κατά των Τούρκων του Κεμάλ.
Σ’ αυτή τη μικρή ιστορία δεν θα πούμε ούτε για τους αγώνες του Αιμίλιου, ούτε για μάχες πάνω στα βουνά που λίγο πολύ όλοι τις έχουμε ακούσει. Αλλά θα αναφέρουμε μια ιστορία που έμελλε να στιγματίσει την μετέπειτα ζωή του.Με την αρχή των εχθροπραξιών των Τούρκων κατά των Ελλήνων, πολλοί Έλληνες άρχισαν να εγκαταλείπουν τα χωριά τους και τις εστίες τους και να φεύγουν προς τα σκληροτράχηλα βουνά του Πόντου. Είχε γίνει πλέον γνωστό σε όλους το σχέδιο των Νεότουρκων.
Έτσι και ο Αιμίλιος σαν οπλαρχηγός που ήταν, έπεισε στους συγχωριανούς του να ξεσηκωθούν και αυτόί, για να γλιτώσουν από τη σφαγή και τους βιασμούς των Τούρκων.
«Να καταφύγουμε προσωρινά στα βουνά. Να μην πάμε προς το λιμάνι της Σαμψούντας και να πάρουμε τα πλοία, γιατί ήταν γεμάτο Τούρκους και πάρα πολύ επικίνδυνο. Θα μας σκοτώσουν όλους. Καλύτερα ήταν να καταφύγουμε στα βουνά και από εκεί να φύγουμε από άλλο λιμάνι στην Ελλάδα», τους έλεγε.
Αυτό ήταν το σχέδιο του, για να σώσει τους συχωριανούς του. Τα βουνά τα ήξερε καλά και είχαν τρόφιμα για αρκετές μέρες. Από τα ορεινά μονοπάτια δεν θα τους έπαιρναν είδηση οι Τσέτες, αυτό είχε πάντα στο νου του.
Και ενώ όλοι οι συγχωριανοί του είχαν συμφωνήσει ότι θα ακολουθήσουν αυτό το σχέδιο, τότε επενέβη ένας συγχωριανός τους και τους πείθει να μην ακολουθήσουν αυτό το ριψοκίνδυνο σχέδιο και ότι θα ήταν φρονιμότερο να πάνε όλοι μαζί με ασφάλεια στη Σαμψούντα. Για να τους πείσει μάλιστα έθεσε το επιχείρημα, ότι αυτός ήταν ένας μορφωμένος και αποδεκτός από την τοπική κοινωνία, ενώ ο Αιμίλιος ήταν απλά ένας αμόρφωτος αντάρτης των βουνών. «Μην ακούτε τον Αιμίλιο τον αμόρφωτο, δεν ξέρει τίποτα αυτός, τι πάει να πει ότι είναι καπετάνιος του ανταρτικού σώματος; Εδώ σας μιλάει ένας μορφωμένος, που έχει πολλές γνωριμίες», έλεγε σε όλους τους συχωριανούς του. Κατάφερε να τους πείσει.
Άδικα ο Αιμίλιος τους φώναζε και τους παρακαλούσε να τον ακολουθήσουν. Κανείς δεν μπορούσε να καταλάβει τον μέγα κίνδυνο που τους παραμόνευε και πως δεν ήταν αυτό το σωστό σχέδιο σωτηρίας. Από όλους τους συγχωριανούς του, τον ακολούθησε μόνο ένας φίλος του. Έτσι οι δύο φίλοι πήραν το δρόμο για το βουνό χαιρετώντας τους χωριανούς τους, αφού προσπάθησε να τους μεταπείσει μέχρι την έσχατη ώρα. Άδικα όμως.
Ίσως θα έπρεπε να επιμένει περισσότερο…
Έτσι οι δυο φίλοι ακολούθησαν διαφορετική διαδρομή. Η ιστορία θα έγραφε πλέον ποιος είχε δίκιο. Μετά από εξαντλητικό ποδαρόδρομο πάνω στα ορεινά μονοπάτια έφτασαν έξω από το χωριό Καρμούτ, στα περίχωρα της Τραπεζούντας. Το βράδυ κουρασμένοι, αποφάσισαν να κοιμηθούν σε μια χαράδρα. Δεν πρόφτασαν να κοιμηθούν, όταν παραδίπλα άκουσαν ομιλίες και σιγοτραγουδίσματα. Αφού αφουγκράστηκαν για λίγο, κατάλαβαν ότι πρόκειται για πατριώτες. Μιλούσαν και τραγουδούσαν ποντιακά.Ήταν τα αδέρφια Σπύρος, Γιωρίκας και Κώστας Σπυρίδης που γυρνούσαν από τις δουλειές τους στο χωριό. Όταν τους είδαν τα αδέρφια έτσι οπλισμένους με τα άρματα και τα φυσεκλίκια, τρόμαξαν. Δεν ήξεραν τι συμβαίνει. Ο Σπύρος τους πρότεινε να κρύψουν τα όπλα στο δάσος για ώρες ανάγκης, ώστε να μην καταλάβαιναν τίποτα οι Τούρκοι.. Στο χωριό τους δεν είχαν προβλήματα ακόμη, με τους Τούρκους. Έτσι αυτοί τους πήρανε μαζί τους μέσα στο χωριό και τους κρύψανε στα σπίτια τους. Στο Καρμούτ τα πράγματα ήταν ακόμα ήσυχα.
Κατά την διάρκεια της παραμονής του ο Αιμίλιος στο χωριό, δεν έπαψε να προσπαθεί να μάθει νέα για την τύχη των συγχωριανών του.
Ανήσυχο πνεύμα όπως ήταν ρωτούσε τον κάθε ξένο που έβρισκε μπροστά. Είχε κακό προαίσθημα, που τους άφησε να παν στη Σαμψούντα, στο στόμα του λύκου. Έτσι μια μαύρη μέρα έμαθε ότι όλοι οι συγχωριανοί του σκοτώθηκαν και οι γυναίκες αφού βασανίστηκαν και βιάστηκαν, θανατώθηκαν. Μια μέρα που θα μείνει βαθιά μες το μυαλό του σαν τον χειρότερο εφιάλτη που μπορεί να γνωρίσει ένας άνθρωπος. Κλαίγοντας έλεγε και ξανάλεγε, πως έπρεπε να προσπαθήσει με όλες του τις δυνάμεις να μεταπείσει τους συγχωριανούς του. «Γιατί να μην ακούσετε τον Αιμίλιο γιατί !!» έλεγε κι ξανάλεγε κάθε λεπτό, κάθε ώρα, κάθε μέρα. Τα πράγματα στο Καρμούτ ήταν ακόμα ήσυχα, όχι για πολύ όμως. Ο φίλος του Αιμίλιου αποφάσισε να μείνει στο Κορμούτ και να παντρευτεί. «Ο χρόνος γιατρεύει τα πάντα» έλεγε. Τα πράγματα άρχισαν να αγριεύουν παντού. Οι εξελίξεις έτρεχαν πολύ γρήγορα. Αποφάσισαν να φύγουν για την Ελλάδα. Δεν είχαν άλλη επιλογή. Πριν φύγουν όμως αποφάσισαν οι δυο φίλοι, να παντρευτούν και μετά να φύγουν. Ο Στέλιος Κοσμίδης παντρεύεται και ακολουθεί το παράδειγμα του και ο Αιμίλιος, που παντρεύεται με τη Χαρίκλεια Ευθιμιάδου .
Για ένα χρονικό διάστημα μένουν στο Καρμούτ. Περιμένοντας μάταια βέβαια μήπως και καλυτερεύσουν τα πράγματα. Αντ’ αυτού προκύπτει ανταλλαγή πληθυσμών. Έτσι αναγκάζονται να φύγουν και αυτοί για την Ελλάδα. Στην Ελλάδα για πρώτη φορά μετά από πολλές ταλαιπωρίες εγκαταστάθηκαν στην Καβάλα. Εκεί ο Αιμίλιος δούλεψε σαν επιστάτης στα καπνο-μάγαζα της περιοχής. Παντρεμένος με την Χαρίκλεια κάνουν το πρώτο τους παιδί, την Στέλλα. Μετά άρχισαν να αναζητούν τους συγγενείς τους. Στο Ανατολικό (Ίνελι) Πτολεμαΐδας βρήκαν το σόι της Χαρίκλειας. Ο Αιμίλιος έψαξε κι αυτός για συγγενείς. Για φίλους. Για συγχωριανούς. Δεν βρήκε κανένα….
Επισκέπτονται το Ανατολικό για να δουν τους συγγενείς τους και αποφασίζουν να εγκατασταθούν εκεί. «Το αίμα τραβάει». Παίρνουν αγροτικό κλήρο και κάνουν άλλα 5 παιδιά.
Ο Αιμίλιος πέθανε σε ηλικία 81 ετών στο Ανατολικό, εξιστορώντας σε μας τους νεότερους τις παλιές ιστορίες για την πατρίδα.
Αύτη η ιστορία είχε στιγματίσει την μετέπειτα ζωή του. Ατέλειωτα γιατί πλημμύριζαν την ψυχή του. Μήπως δεν επέμενα πολύ; Δεν προσπάθησα πολύ; Ήμουν αγράμματος τελικά; Τι έφταιξε; Ο καημός του Αιμίλιου μεγάλος. Ο βάρος της συνείδησης τεράστιο, οι εφιάλτες πολλοί. Δεν μιλούσε πολύ γι’ αυτό και όταν μιλούσε, έκλεγε μερόνυχτα.
Για τον ήρωα αντάρτη του Πόντου θα έρθει κάποτε η μεταθανάτια ηθική αμοιβή από την Ελληνική πολιτεία και το Ελληνικό κράτος.
Ας είναι ελαφρύ το Ελληνικό χώμα της πατρίδας που τον σκεπάζει.
Την ιστορία αυτή, την εμπιστεύτηκε ο γιος του Αιμίλιου, Γεώργιος Αιμ. Χ’ Γεωργίου στο Νίκο Ζυρπιάδη & την Αντωνία Ι. Κανατά.
Αυτοί με την σειρά τους σε εμάς και την μικρή μας εφημερίδα με όλη τους την καρδιά.
Τους ευχαριστούμε πολύ
==============================
Ο Ναός Ύψωσης του Τιμίου Σταυρού Ανατολικού και η Αγία Σοφία Τραπεζούντας
 |
| Ο ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΑΝΑΤΟΛΙΚΟΥ ΟΤΑΝ ΠΡΩΤΟΧΤΙΣΤΗΚΕ |
Η Αγία Σοφία Τραπεζούντας, ήταν ο ναός πρότυπο πάνω στα σχέδια του οποίου, οι πρώτοι πρόσφυγες του χωρίου μας χρησιμοποίησαν για να χτίσουν τον ιερό ναό της Ύψωσης του Τιμίου ΣταυρούΗ Αγία Σοφία Τραπεζούντας, ναός με εξέχουσα θέση τόσο ανάμεσα στα μνημεία του Πόντου, όσο και ανάμεσα στα βυζαντινά μνημεία ευρύτερα, οφείλει τη σημασία της στη σύνδεσή της με ποικίλες ιστορικές και αρχαιολογικές παραμέτρους. Πρώτα απ' όλα αποτελεί ένα μνημείο σαφώς συνυφασμένο, ήδη από την ίδρυσή του, με την τοπική αυτοκρατορική δυναστεία των Μεγάλων Κομνηνών.
Ταυτόχρονα, ο τρόπος με τον οποίο συνδυά-ζονται τα επιμέρους στοιχεία της αρχιτεκτονικής διαμόρφωσης, της ζωγραφικής, της ψηφιδωτής και της γλυπτής διακόσμησής του θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ασυνήθιστος και ίσως μοναδικός. Αυτή η μοναδικότητα έγκειται κυρίως στη συνύπαρξη ετερόκλητων επιδράσεων, οι οποίες παραπέμπουν άλλοτε στη Δύση (σε σχέση με τη συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή) και άλλοτε στην Ανατολή.
Χτισμένος έξω από τα τείχη της Τραπεζούντας, αλλά σε κοντινή τους απόσταση, ο ναός της Αγίας Σοφίας, σύνθετος σταυροειδής εγγεγραμμένος με τρούλο, νάρθηκα και τρία εντυπωσιακά πρόπυλα, αποτελεί το κέντρο ενός ευρύτερου οχυρωμένου οικοδομικού συγκροτήματος.
Πλαισιώνεται από έναν πύργο με παρεκκλήσι, καθώς και από κατάλοιπα μιας μικρότερης εκκλησίας, αλλά και άλλων κτισμάτων, κατά πάσα πιθανότητα μοναστηριακών.
ΓΡ. ΘΟΔΩΡΗΣ: Μαθητής της Στ’ τάξης
==============================
ΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΝΑΤΟΛΙΚΟΥ ΟΤΑΝ ΠΡΩΤΟΧΤΙΣΤΗΚΕ
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟΝ 1924-25
ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΟΝ 1949-50
